قرمزی چشم

عفونت های چشم

معمولاً عفونت های چشم (کونژونکتیویت ها) علاوه بر قرمزی چشم علایم دیگری مانند ترشحات چرکی، چسبندگی پلک ها، اشک ریزش و سوزش چشم ها دارند. در بعضی موارد به خصوص در عفونت های ویروسی چشم (کونژونکتیویت های ویروسی) ممکن است تب، گلودرد و علایم سرماخوردگی نیز همراه این نشانه ها باشد. در این موارد همان ویروسی که باعث سرماخوردگی شده، چشم را نیز درگیر کرده است. درمان عفونت های چشم معمولاً قطره یا پماد آنتی بیوتیک موضعی مثل قطره کلرامفنیکل یا پماد ارتیرومایسین است. شست وشوی چشم با چای سرد نیز برای تسکین علایم و کاهش ترشحات مفید است.باید دانست که رعایت بهداشت در موارد کونژونکتیویت بسیار مهم است چون این عفونت ها واگیر داشته و به راحتی از فرد مبتلا قابل سرایت به افراد سالم می باشند. از جمله راه های سرایت، دست دادن و روبوسی با افراد مبتلا و استفاده از حوله مشترک است. لازم به یادآوری است که نباید انتظار داشت که با شروع درمان با قطره یا پماد آنتی بیوتیک بلافاصله عفونت بهبود یابد و معمولاً این بیماری باید سیر خود را طی کرده و به تدریج بهبود یابد. در بعضی موارد مانند عفونت های چشمی کودکان زیر ۵ سال با بعضی باکتری ها مثل هموفیلوس یا میکروب سوزاک علاوه بر درمان موضعی باید درمان با آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی نیز انجام شود.

حساسیت و آلرژی های چشم

در آلرژی های چشمی علاوه بر قرمزی چشم معمولاً خارش و گاهی اشک ریزش نیز وجود دارد ولی خارش علامت بارز است. پیدا کردن ماده ایجادکننده حساسیت (آلرژن) در بعضی موارد مانند یکی لوازم آرایش، گرده گیاهان در بهار و یا حتی پر بالش آسان است ولی در اکثر موارد پیدا کردن ماده ایجادکننده حساسیت مشکل است و باتوجه به اینکه هزاران ماده حساسیت زا در هوای تنفسی به خصوص در شهرهای بزرگ وجود دارد گاهی یافتن عامل آلرژی امکان پذیر نیست. حساسیت های چشم معمولاً زودگذر و موقتی بوده و بعد از چند روز حتی بدون درمان بهبود می یابند ولی در بعضی موارد مانند ورم بهاره ملتحمه یا انواع آتوپیک، حساسیت سیر چندماهه و یا چند ساله داشته و برای درمان نیاز به استفاده طولانی از دارو می باشد. درمان حساسیت های معمول چشمی شامل استفاده از قطره های موضعی مثل قطره آناپریدین، فلوکورت و کرومولین و استفاده از کمپرس سرد می باشد. خنک کردن چشم ها و کمپرس سرد به صورت قابل توجهی علایم را تسکین می دهد.

خراش ها و زخم های سطح قرنیه

باید به خاطر داشت که سطح قرنیه چشم از نظر عصب گیری حس درد غنی ترین نقطه بدن می باشد و خراش های سطحی که در نقاط دیگر بدن ممکن است هیچ علامتی را ایجاد نکنند، در سطح قرنیه با علایم فراوانی مانند قرمزی، سوزش، اشک ریزش و احساس جسم خارجی در پشت پلک خود را نشان می دهند.  پس احساس جسم خارجی لزوماً به معنای وجود جسم خارجی در چشم نیست و گاهی به خاطر خراش های سطح قرنیه می باشد. در مورد خراش های قرنیه پس از معاینه چشم و اطمینان از وجود نداشتن جسم خارجی معمولاً پانسمان چشم و استفاده از یک آنتی بیوتیک موضعی برای جلوگیری از عفونت باعث بهبود علایم می شود. پانسمان به صورت خارجی یا به صورت لنز پانسمانی بوده و معمولاً پس از یکی دو روز برداشته می شود.

اجسام خارجی سطح چشم

اجسام خارجی چشم نیز باعث ایجاد علایمی شبیه خراش های قرنیه یعنی قرمزی، سوزش، آب ریزش و احساس جسم خارجی می شوند. در این موارد باید ابتدا چشم با آب شست شو داده شود و اگر جسم خارج نشد کوشش بیشتری برای خروج آن انجام نشود چون باعث آسیب بیشتر می گردد و لازم است به چشم پزشک مراجعه شود. چشم پزشک زیر میکروسکوپ (Slit lamp) اقدام به معاینه چشم و در آوردن جسم خارجی کرده و پس از آن معمولاً چشم پانسمان شده و آنتی بیوتیک موضعی تجویز می گردد.

قرمزی چشم به دنبال جوشکاری (UV Keratitis)

این حالت معمولاً چند ساعت پس از جوشکاری بدون داشتن عینک محافظ یا پس از کار در محیط های پر از اشعه ماورای بنفش یا اسکی بدون عینک در محیط های برفی که بازتاب زیادی از اشعه ماورای بنفش دارد ایجاد می گردد. علایم به صورت سوزش، قرمزی، درد و آب ریزش شدید چشم ها و ترس از نور می باشد. آسیب سلول های سطحی قرنیه در اثر اشعه ماورای بنفش علت ایجاد عارضه است. درمان شامل پانسمان چشم پس از ریختن قطره آنتی بیوتیک و گشادکننده مردمک است. پانسمان معمولاً باید حدود ۲۴ ساعت باقی بماند تا سلول های آسیب دیده مجدداً ترمیم شوند و علایم بهبود یابند. استفاده از قطره های بی حس کننده به صورت مداوم و یا بعضی درمان های متداول بین افراد غیر متخصص مثل گذاشتن سیب زمینی بی فایده و حتی خطرناک است.

بالا رفتن فشار داخل چشمی به صورت حاد (گلوکوم حاد زاویه بسته)

بالا رفتن فشار چشم به صورت حاد (گلوکوم حاد زاویه بسته) باعث ایجاد درد و قرمزی چشم همراه با تاری دید و نیز در بعضی موارد سردرد و تهوع و استفراغ می شود. این حالت معمولاً در حوالی غروب در خانم های میان سال ایجاد می گردد. در این بیماری که آب سیاه حاد نیز نامیده می شود به خاطر بسته شدن راه خروجی مایع زلالیه در چشم و تجمع آن، فشار چشم ناگهان بالا می رود که این بالا رفتن فشار باعث ایجاد درد و قرمزی چشم، تاری دید و دیدن هاله اطراف اشیاء و نیز سردرد و تهوع و استفراغ می گردد. در این بیماری باید با استفاده از داروهای موضعی و خوراکی و تزریقی فشار چشم پایین آورده شده و سپس برای جلوگیری از ایجاد حمله مجدد برای بیمار لیزردرمانی برای هر دو چشم (YAG Laser PI) انجام شود.
بالا ماندن فشار چشم برای مدت طولانی باعث ایجاد صدمه به عصب بینایی و خود چشم و کم بینایی و نابینایی دائمی می گردد. البته باید دانست که سردرد در اکثر موارد علت چشمی ندارد و بیشتر به خاطر مشکلات مغز و اعصاب (نورولوژیک) می باشد. حتی در یک مورد سردرد که سردرد خوشه ای (Cluster Headache) نامیده می شود، سردرد یک طرفه همراه با قرمزی و اشک ریزش چشم همان طرف می باشد که این مورد نباید با مشکلات چشمی اشتباه شود. این را نیز باید به خاطر داشت که بیماری گلوکوم (آب سیاه) همیشه با سردرد همراه نیست و نوع مزمن آن در مراحل اولیه هیچ علامتی برای بیمار ایجاد نمی کند و تنها در موارد پیشرفته است که باعث اختلال در میدان بینایی و کاهش بینایی می شود. در نوع مزمن آب سیاه که اتفاقاً شایع ترین نوع آن می باشد، فقط معاینه توسط چشم پزشک می تواند به تشخیص بیماری کمک کند. درمان بیماری گلوکوم (آب سیاه) با داروهای کاهنده فشار چشم در مراحل اولیه می تواند از آسیب های بیشتر به چشم و عصب بینایی جلوگیری کرده و فرد زندگی و بینایی طبیعی داشته باشد. باز هم یادآوری می شود که افزایش فشار چشم در نوع مزمن بیماری آب سیاه (گلوکوم) در مراحل اولیه برای بیمار هیچ علامتی ایجاد نمی کند وبیمار سردرد، قرمزی چشم و یا سایر علائم چشمی ندارد.

خشکی چشم

خشکی چشم و کمبود قسمت آبکی اشک در بعضی موارد به تنهایی و در بعضی موارد همراه با بیماری های سایر اعضاء بدن می باشد. مثلاً در سندرم شوگرن خشکی چشم همراه با خشکی دهان و سایر مخاط ها است. در بعضی بیماری های روماتیسمی نیز خشکی چشم یکی از علایم بیماری می باشد. خشکی چشم و کمبود اشک ایجاد علایمی مثل احساس جسم خارجی، سوزش، قرمزی چشم و آب ریزش از چشم می کند. این علایم در فصول گرم و خشک و مناطق خشک و هوای آلوده شدید می شود. برخلاف تصوری که از نام آن برمی آید، آب ریزش و اشک ریزش به خاطر تحریک سطح چشم یکی از علایم خشکی چشم است.  درمان خشکی چشم در موارد خفیف و متوسط شامل قطره های جایگزین اشک و نرم کننده ها مانند انواع قطره های اشک مصنوعی و مواد نرم کننده می باشد. در موارد شدیدتر گاهی نیاز به اقدامات دیگر مانند بستن مجراهای خروج اشک در چشم برای جلوگیری از خروج اشک از چشم و سایراقدامات می باشد.

مشکلات پلک ها

مشکلات پلک ها مثل بلفاریت (عفونت و التهاب لبه های پلک) می تواند باعث سوزش، قرمزی چشم و احساس جسم خارجی شود. در بلفاریت التهاب و عفونت لبه های پلک وجود دارد. در مواردی شوره های ریزی به لبه های پلک و ریشه مژه ها می چسبد. التهاب پلک در موارد شدید با چشم غیرمسلح نیز به صورت قرمزی و ضخیم شدگی لبه پلک ها و کم پشت شدن مژه ها قابل مشاهده است. در این موارد معمولاً قرمزی چشم نیز وجود دارد. درمان اکثر موارد بلفاریت (عفونت و التهاب لبه پلک) شامل بهداشت لبه پلک می باشد. بهداشت لبه پلک شامل شستشوی لبه پلک و ریشه مژه ها با کف شامپو بچه و ماساژ پلک ها، حوله گرم (کمپرس گرم پلک ها) می باشد.
در موارد شدید نیاز به درمان دارویی موضعی و خوراکی است.در بعضی موارد قرمزی چشم به خاطر مشکلات در محل رویش مژه ها به صورت مژه های نابجا یا به داخل برجسته شدن مژه ها (تریکیاز) و یا به داخل برگشتن لبه پلک (آنتروپیون) است. گاهی هم به خاطر بیماری قبلی مثل تراخم و … نامنظمی در لبه پلک وجود دارد که باعث ایجاد مشکل می شود. در این موارد در صورتی که علایم با درمان هایی مثل اشک مصنوعی و پمادهای نرم کننده بهبود نیابد، معمولاً نیاز به جراحی برای اصلاح وضعیت غیرطبیعی پیدا می شود.

مشکلات سطحی کره چشم

بعضی مشکلات مربوط به سطح کره چشم مثل نامنظمی سطح قرنیه، ناخنک، شل بودن ملتحمه و … می توانند باعث قرمزی چشم و ناراحتی چشم شوند که درمان بسته به مورد با قطره و پمادهای موضعی نرم کننده و اشک مصنوعی و کورتون دارو در موارد شدیدتر جراحی می باشد.

قرمزی چشم ثانوی به مصرف دارو

بعضی داروها به خصوص داروهای هورمونی در داروهای اعصاب و روان پزشکی می توانند باعث قرمزی چشم و متسع شدن عروق سطحی چشم شوند که معمولاً با قطع مصرف دارو این علایم بهبود می یابند. حتی بعضی غذاها نیز می توانند باعث قرمزی چشم شوند به خصوص موادی که کافئین زیاد دارند مثل قهوه. در مواردی که بیمار ناگزیر از مصرف دارو باشد، نیاز به اقدام خاصی برای درمان نیست. بعضی وقت ها برای کم شدن قرمزی می توان به صورت موقت از قطره نفازولین استفاده کرد. باید خاطرنشان کرد که مصرف طولانی مدت قطره نفازولین باعث تشدید علایم قرمزی به دنبال قطع مصرف می شود و باید از مصرف مداوم آن اجتناب کرد. بعضی داروهای موضعی چشمی مثل داروهای ضد گلوکوم و کاهنده فشار چشم، و داروهای ضد ویروس نیز می توانند قرمزی چشم ایجاد کنند.

التهاب های سطحی کره چشم

در التهاب های سطحی کره چشم مثل اسکلریت و اپی اسکلریت معمولاً قرمزی همراه با حساسیت ودرد در لمس کره چشم وجود دارد. درمان در موارد خفیف با قطره های کورتون دار موضعی است و در موارد شدیدتر نیاز به درمان های خوراکی است.

التهاب های داخل کره چشم

التهاب های داخلی چشم مثل یووئیت باعث ایجاد قرمزی و درد چشم همراه با ترس از نور می شوند. در بعضی موارد کاهش دید نیز وجود دارد. این التهاب ها (یووئیت ها) معمولاً به صورت عودکننده می باشند و در بعضی از موارد همراه با یک بیماری التهابی بدن مانند بیماری های روماتیسمی و خودایمنی هستند. به همین خاطر بیمار باید علایم دیگر مثل سابقه درد مفاصل، کمردرد یا آفت دهانی را به پزشک بگوید. درمان معمولاً با قطره های کورتون دار موضعی و قطره های گشادکننده مردمک است و در بعضی موارد نیاز به درمان های دیگر مثل داروهای خوراکی و تزریقات اطراف چشم نیز پیدا می شود. در این جا ضمن درمان مشکل چشمی باید بررسی سایر اعضای بدن از نظر بیماری زمینه ای اصلی نیز انجام شود. چرا که درمان اصلی درمان بیماری زمینه ای است و درمان چشم فقط به صورت علامتی است. در التهاب داخل چشمی ناشی از انگل گربه (توکسوپلاسما) التهاب داخل چشمی شدید ایجاد می شود که همراه با کاهش دید است.  در این بیماری حتماً باید درمان آنتی بیوتیک علیه انگل گربه (توکسوپلاسما) نیز انجام گیرد وگرنه کاهش بینایی به صورت دائمی به جای خواهد ماند.

مشکلات عروقی

در بعضی بیماری های عروقی ناحیه سر و صورت و گردن مثل ارتباط نابجای سرخرگ با سیاهرگ (فیستول کاروتید به کاورنو) یا بیماری Sturge-Weber به خاطر ارتباطات نابه جای عروقی و برگشت خون به داخل سیاه رگ ها و تجمع خون در بافت ها و قرمزی چشم داریم که این قرمزی بدون احساس درد یا جسم خارجی و یا سایر علایم می باشد. درمان در این موارد درمان بیماری زمینه ای با جراحی و یا سایر اقدامات است و درمان قرمزی چشم به تنهایی لازم نیست.

خون ریزی روی سفیدی چشم (خون ریزی زیر ملتحمه)

خون ریزی زیر ملتحمه  یک حالت شایع به خصوص در افراد مسن و افرادی که سابقه فشار خون بالا دارند است.  قرمزی (خون ریزی) معمولاً به دنبال عطسه یا سرفه یا زور زدن یا عصبانیت و در اکثر موارد به صورت خود به خود به وجود می آید. این قرمزی بدون هیچ علامت همراه دیگری مثل سوزش، احساس جسم خارجی، کاهش دید، درد یا … می باشد و فرد هنگام نگاه کردن در آینه یا به وسیله سایر افراد از آن مطلع می شود. این خون ریزی هیچ گونه خطری برای چشم ندارد و هیچ مشکلی هم در آینده ایجاد نخواهد کرد و ارتباطی هم با فشار چشم ندارد ولی فرد مبتلا باید از لحاظ فشار خون و بیماری های همراه بررسی شود. این خون ریزی در ابتدا کمی پخش تر شده و سپس به تدریج کم رنگ تر شده و کم کم در عرض یکی دو هفته جذب می شود و اثری از آن به جا نمی ماند.

ورود جسم خارجی در قرنیه و ملتحمه

بعضی از شرایط مانند آب و هوای طوفانی، نجاری یا کارهای صنعتی، باغبانی یا بعضی از ورزش های خاص احتمال ورود جسم خارجی به چشم را افزایش می دهند. برای جلوگیری از ورود اجسام خارجی به چشم بهتر است در این شرایط از عینک های محافظ یا پوشش های چشمی استفاده کنید و از مالیدن چشم خود با دست یا دستکش خودداری کنید زیرا ممکن است قطعات کوچک فلز یا چوب به آنها چسبیده باشد.

درمان جسم خارجی قرنیه چگونه انجام می گیرد؟

• استفاده از قطره های بی حسی موضعی
• برداشتن جسم خارجی باید توسط چشم پزشک و زیر Slit Lamp انجام گیرد و این کار معمولاً با استفاده از یک سوزن سر نازک که ممکن است چشم پزشک تغییراتی در سر آن ایجاد کند انجام می گیرد.بهتر است حتی الامکان برداشتن جسم خارجی توسط سواب های  با نوک کتانی انجام نشود زیرا آنها سطح بیشتری از قرنیه را خراش می دهد.
• پماد آنتی بیوتیک و پانسمان فشاری. پانسمان کردن چشم توسط بعضی از چشم پزشک ها صورت می گیرد زیرا با کم کردن حرکت پلک ها امکان صدمه بیشتر به قرنیه کمتر شده و درد بیمار کاهش می یابد.
• بیمار باید هر روز تا بهبود کامل محل ورود جسم خارجی به دلیل وجود احتمال عفونت معاینه شود.
• از قطره های بی حسی برای درمان درد بیماران برای مصرف روزانه نباید استفاده کرد زیرا می توانند باعث تاخیر در بهبودی و حتی اسکار دائمی قرنیه شده و در صورت وقوع آسیب های بیشتر به چشم مانع از بروز علائم مربوط به آن شوند.
• استفاده از قطره های کورتون ممنوع است زیرا می تواند باعث تاخیر در روند بهبودی شده و خطر عفونت را افزایش دهد.

کراتوکونژنکتیویت یا حساسیت بهاره

این بیماری یک حساسیت مزمن و غیرواگیر و دوطرفه ملتحمه در پلک فوقانی و در اطراف قرنیه چشم است. در مناطق گرمسیر وخشک، شایع تر است. شروع این بیماری به طور معمول بین ۳ تا ۲۵ سالگی بوده، و در پسران شایع تر از دختران است.هدف از کنترل این بیماری، کاهش علائم و جلوگیری از ایجاد عوارض تهدید کننده بینایی است. موثرترین درمان حذف یا دوری از مواد آلرژن است که در اغلب اوقات غیر ممکن می باشد. کمپرس سرد و استفاده از اشک مصنوعی و پماد های چشمی باعث تسکین علائم و رقیق شدن آنتی ژن ها می شود. برای درمان مرحله حاد این بیماری میتوان از آنتی هیستامین های موضعی و در موارد شدیدتر از قطره های کورتیکواستروئید موضعی استفاده کرد. به یاد داشته باشید که استفاده از مواد ثابت کننده غشاء سلول مانند کرومولین سدیم علائم فعلی بیماری را کاهش نمی دهد بلکه باعث کاهش علائم آتی بیماری می شود. بنابراین از این دسته از داروها برای جلوگیری و کنترل علائم بیماری استفاده می شود و از آنجایی که این قطره ها بر خلاف کورتیکواستروئیدها بی ضرر می باشند، بایستی مرتب از آنها استفاده کرد تا اثر آنها ظاهر شود.

عفونت تبخال چشمی Herpes Simplex

عفونت حاصل از ویروس تبخال Herpes Simplex عارضه ای بسیار شایع است که پوست، مخاط، دستگاه عصبی و چشم را درگیر می کند. دو گونه از این ویروس وجود دارد:

نوع I همان است که سبب تولید تبخال می شود و می تواند چشم را هم درگیر کند.

نوعII  از طریق رابطه جنسی منتقل می شود و به ندرت مشکلات چشمی ایجاد می کند.

تبخال نوع ۱ خیلی مسری است و بوسیله تماس پوستی با کسی که ویروس دارد منتقل می شود. تقریبا همه افراد (حدود ۹۰% از جمعیت) در معرض تبخال نوع ۱ قرار می گیرند

تقریباً تمام افراد طی دوران کودکی در معرض ویروس نوع I قرار می گیرند؛ خوشبختانه عفونت اولیه این ویروس خفیف بوده، معمولاً ایجاد گلو درد یا زخم در دهان کرده و خود به خود بهبود می یابد. ویروس بعد از ایجاد عفونت اصلی، در دوره آرام یا غیرفعال قرار می گیرد ولی در سلول های عصبی باقی می ماند. در شرایط خاصی (مانند تب، استرس، نور آفتاب، تغییرات هورمونی، گرما، ضربه و حتی استفاده از بعضی داروهای خاص) ویروس دوباره فعال می شود. در فعال شدن مجدد ممکن است ویروس چشم را هم درگیر کند که در این حالت بطور معمول پلک (بلفاریت)، ملتحمه (کونژنکتیویت) و قرنیه (کراتیت) تحت تاثیر قرار می گیرند. کراتیت (التهاب قرنیه) معمولاً اولین علامت چشمی این بیماری است که اغلب لایه های سطحی قرنیه را گرفتار می سازد. اگر عفونت به لایه های عمقی تر قرنیه گسترش یابد، احتمال باقی ماندن محل زخم (اسکار) در قرنیه افزایش می یابد. در بعضی افراد ممکن است یووئیت نیز اتفاق افتاده و در موارد نادر باعث تخریب وسیع شبکیه نیز می شود.درمان این بیماری بسته به شدت آن متفاوت است:

• عفونت چشمی اولیه ناشی از این ویروس معمولاً با استفاده از قطره ها و پمادهای چشمی و گاهی داروهای ضد ویروسی خوراکی درمان می شود. همچنین ممکن است چشم پزشک نواحی آسیب دیده را توسط یک اپلیکاتور (وسیله ای شبیه گوش پاک کن های معمولی) که انتهای آن با کتان پوشانده شده از روی چشم بردارد.
• بروز مکرر عفونت چشمیHerpes  سبب می شود قرنیه (که بافتی شفاف است) شبیه شیشه ای مه گرفته شود، در چنین شرایطی برای بهبود دید و برطرف کردن اسکار باقی مانده از این عفونت، ممکن است به پیوند قرنیه هم نیاز باشد.
• اگر عفونت لایه های عمقی قرنیه را هم گرفتار کرده باشد، چشم پزشک علاوه بر موارد بالا از قطره های کورتیکواستروئیدی(کورتون) نیز استفاده می کند تا التهاب کاهش یابد. به خاطر داشته باشید استفاده از قطره های کورتیکواستروئیدی باید با نظارت دقیق پزشک صورت گیرد در غیر این صورت آسیب های جدی به چشم وارد می کند.

خونریزی زیر ملتحمه (Subconjunctival Hemorrhage)

ملتحمه یک لایه شفاف محافظ است که سطح داخلی پلک ها و روی سفیدی کره چشم را می پوشاند. در ملتحمه رگ های خونی کوچک،  گلبول های سفید و رشته های عصبی به مقدار زیادی وجود دارد. این عروق شکننده بوده و به راحتی پاره شده و ایجاد خون ریزی زیر ملتحمه می کنند. اگرچه ظاهر این خونریزی بسیار نگران کننده است، اما در اغلب موارد مشکل جدی وجود ندارد و خون ریزی بعد از ۱ تا ۲ هفته خود به خود جذب می شود. خونریزی زیر ملتحمه در افراد دیابتی و افرادی که سابقه فشارخون بالا دارند شایع تر است. این حالت در تمام سنین اتفاق می افتد اما امکان بروز آن با افزایش سن، بیشتر می شود. این حالت در نوزادان تازه متولد شده نیز مشاهده می شود که علت آن معمولاً تغییرات فشار بدن نوزاد در هنگام تولد است.
خونریزی زیر ملتحمه یکی از عوارض شایع و خفیف بعد از عمل لیزیک چشم است. معمولاً برای خون ریزی زیر ملتحمه احتیاج به درمان خاصی نیست و این حالت بعد از ۱ تا ۳ هفته خودبه خود بهبود می یابد. بهتر است که مصرف آسپیرین و ایبوبروفن و داروهای مشابه آن قطع شود. در طی فرآیند بهبود مانند خون ریزی های زیر جلدی ، ممکن است که رنگ این لکه از قرمز تا زرد و سبز تغییر کند.در صورت همراهی خونریزی زیر ملتحمه با شرایط زیر باید به چشم پزشک مراجعه کرد:

• درد شدید
• تغییرات بینائی مانند تاری دید، دوبینی
• سابقه فشارخون
• سابقه اختلالات انعقادی
• صدمه به چشم و سر
• وقوع خونریزی هم زمان در هر دو چشم

آلرژی های چشمی

آلرژی های چشمی یکی از شایع ترین علت های مراجعه به چشم پزشک است بطور متوسط از هر ۱۰ تا ۱۵ نفر یک نفر در طول عمر خود دچار علائم حساسیت های چشمی می شود. علائم آلرژی چشمی در افراد مختلف متفاوت است و طیف وسیعی از علائم از سوزش و خارش خفیف تا علائم شدید و آزار دهنده و گاه خطرناک را در برمی گیرد. به علاوه، حساسیت های چشمی اغلب با سایر علائم آلرژی مثل تب یونجه (آبریزش از بینی) و حساسیت های پوستی (مثل درماتیت آتوپیک) همرا است. گرده گل ها و گیاهان، مو و کرک و پر حیوانات، داروها و لوازم آرایش نقش اساسی را در ایجاد آلرژی چشمی دارند. البته گاهی اوقات هم تحریک چشم ناشی از مواد محرک (مثل دود سیگار یا گرد و غبار) علائمی ایجاد می کند که با آلرژی چشمی اشتباه می شود.

آلرژی چشمی چگونه درمان می شود؟

• پرهیز از عامل حساسیت زا: در مواردیکه بتوان ماده مسؤول ایجاد آلرژی را شناسایی کرد، بهترین و مؤثرترین درمان پرهیز از تماس با این ماده است.
• پاکسازی و بهبود محیط زندگی: تمیز نگه داشتن خانه به منظور به حداقل رساندن گرد و غبار، پرهیز از نگه داری حیوانات خانگی، حفظ رطوبت مناسب در هوا و خنک کردن هوای منزل و استفاده از صافی های جذب کننده غبار می تواند به کنترل علائم آلرژی کمک کند.
• پرهیز از خاراندن چشم ها
• استفاده از کمپرس سرد: کمپرس سرد باعث کم شدن تحریک چشم ها و احساس خارش می شود و معمولاً اثر تسکین دهنده دارد.
• استفاده از داروهای مناسب
• آلرژی درمانی: در موارد خاص ممکن است بتوان با روش هایی مثل تلقیح ماده آلرژی زا و افزایش تدریجی مقدار آن، واکنش دستگاه ایمنی بدن به یک ماده خاص را تغییر داد و مانع بروز علائم آلرژی در فرد مبتلا گردید. البته این روش پرهزینه و وقتگیر است و در بسیاری موارد امکان پذیر نمی باشد.

• ناخنک چشم (Pterygium)

اخنک چشم یک ضایعه مثلثی است که از سفیدی چشم (ملتحمه) روی سیاهی چشم ( قرنیه) کشیده می شود. این ضایعه ناشی از رشد خوش خیم بافت پیوندی و رگ های ملتحمه است. ناخنک معمولاً ابتدا به صورت یک سفیدی روی ملتحمه ایجاد می شود که به تدریج به سمت قرنیه رشد می کند. به علت وجود رگ های زیاد معمولاً رنگ ناخنک صورتی یا قرمز است. ناخنک گاهی ملتهب می شود و باعث سوزش و خارش و اشک ریزش می شود. گاهی اوقات ناخنک رشد زیادی می کند و تا وسط قرنیه می رسد و جلوی دید را می گیرد؛ به علاوه حتی ناخنک های کوچکتر هم می توانند با تغییر شکل قرنیه باعث ایجاد آستیگماتیسم شوند و دید افراد را تار کنند.

درمان این عارضه به یکی از روش های زیر انجام می شود:

• خود ترمیمی: اگر ناخنک کوچک باشد و ظاهر ناخوشایندی نداشته باشد و باعث قرمزی و سوزش چشم ها نشود نیاز به درمان خاصی ندارد.
• تجویز دارو: اگر ناخنک ملتهب شود و سوزش و قرمزی چشم ایجاد کند مصرف قطره های اشک مصنوعی به صورت مکرر ممکن است باعث تسکین علائم شود. در مواردی که ناخنک التهاب شدیدی دارد می توان با نظر چشم پزشک یک دوره درمان با قطره های استروئیدی یا سایر قطره های ضد التهاب انجام داد.
• عمل جراحی ناخنک: در مورد ناخنک های بزرگتر که از لحاظ ظاهری و زیبایی اهمیت دارند و یا با ایجاد آستیگماتیسم باعث تاری دید شده اند می توان با جراحی ناخنک را برداشت البته اگر ناخنک به صورت ساده برداشته شود احتمال عود آن زیاد است و به خصوص در افراد جوان و افرادی که ناخنک ملتهب دارند در نیمی از مواد عود دیده می شود. در این افراد بهتر است علاوه بر برداشتن ناخنک از روش های تکمیلی مثل پیوند ملتحمه یا استفاده از داروهای خاص (مثلا میتومایسین) در حین جراحی استفاده شود.

در ناخنک های خیلی بزرگ که وسط قرنیه را هم درگیر کرده اند ممکن است لازم باشد علاوه اقدامات فوق از پیوند قرنیه لایه ای برای اصلاح شکل قرنیه استفاده شود.

لازم به ذکر است که برخی از تومورهای چشمی ممکن است در ابتدا با ناخنک اشتباه شوند. پس در مواردی که ناخنک رشد خیلی سریعی دارد و یا مکرراً عود می کند حتماً باید با چشم پزشک مشورت کنیم.

خشکی چشم – Dry Eye Syndrome

خشکی چشم یکی از شایع ترین علت های مراجعه افراد به درمانگاه های چشم پزشکی است. این بیماری که اغلب به دلیل تغییر در کیفیت یا کمیت اشک چشم بروز می‌کند، می تواند افراد را در همه گروه های سنی درگیر کند اما شیوع آن در افراد مسن بیشتر است. نکته دیگر این که زنان بیش از مردان، خشکی چشم را تجربه می کنند. عوارض این بیماری هم از سوزش و خارش خفیف چشم در زمان انجام کارهای چشمی تا ایجاد سوراخ قرنیه در موارد خیلی شدید متغیر است.

به طور کلی هر عاملی که باعث کاهش تولید یا تغییر کیفیت اشک شود می‌تواند خشکی چشم را در پی داشته باشد اما مهم ترین عوامل ایجاد خشکی چشم عبارتند از:

• بالارفتن سن: با بالا رفتن سن، مقدار ترشح لایه آبکی اشک کم می شود. به علاوه همانطور که در افراد مسن چربی پوست کم و کمتر و پوست خشک می‌شود، در چشم نیز میزان ترشح چربی کم خواهد شد و در نتیجه مقدار تبخیر لایه آبکی بیشتر می‌شود. کاهش تولید چربی و افزایش تبخیر لایه آبکی اشک، علت بروز خشکی چشم در اکثر افراد مسن است.
• عوامل محیطی: در محیط های گرم و خشک میزان تبخیر لایه آبکی اشک زیاد می شود. همچنین قرار گرفتن در معرض باد شدید و یا هوای سرد و خشک ارتفاعات نیز می تواند بدتر شدن خشکی چشم را در پی داشته باشد. استفاده از وسایل گرمازا (مثل بخاری و شومینه) و نیز قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و دود (به خصوص دود سیگار) از دیگر عواملی هستند که باعث تشدید خشکی چشم می شوند.
• کار چشمی طولانی مدت: پلک زدن متناوب برای پخش شدن لایه اشک بر روی چشم ضروری است. در مواردی که فرد برای مدت طولانی به چیزی خیره شود و پلک نزند (مثل کار با رایانه، خیره شدن به تلویزیون یا مطالعه و حین رانندگی) علائم خشکی چشم ظاهر می شود.
• داروها: بسیاری از داروها می توانند باعث کم شدن ترشح اشک و ایجاد خشکی چشم شوند. مهمترین این داروها عبارتند از:
  • داروهای ضد فشار خون
  • داروهای ضد افسردگی
  • داروهای قلبی
  • آنتی هیستامین ها
  • قرص های جلوگیری از بارداری
  • بسیاری از قطره های چشمی (به ‏ویژه آن هایی که برای درمانآب سیاهاستفاده می شوند)
• تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی به علت تغییر در میزان چربی لایه اشکی می توانند باعث خشکی چشم شوند. یائسگی، بارداری و استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری به علت ایجاد تغییرات هورمونی خشکی چشم را تشدید می‌کنند.
• بیماری ‏ها: بیماری های مختلفی مانند اختلال در عملکرد تیروئید و برخی از بیماری های سیستم ایمنی (مثل شوگرن و لوپوس) می‏توانند باعث ایجاد خشکی چشم شوند.
• مشکلات تغذیه  ای: کمبود ویتامین A می تواند به موارد شدید و خطرناک خشکی چشم منجر شود.
• التهاب لبه پلک‏ها (بلفاریت): این بیماری با تغییر در چربی لایه اشکی باعث بدتر شدن خشکی چشم می شود.
• بسته نشدن پلک ‏ها: به هر دلیلی پلک‏ ها درست بسته نشوند، مقدار تبخیر اشک زیاد خواهد شد و فرد با خشکی چشم مواجه می شود. به‏ علاوه در مواردی که به علت مشکلات عصبی (مثل پارکینسون) فرد در حالت عادی کمتر پلک بزند، خشکی چشم را تجربه می‏کند.
• استفاده از لنزهای تماسی: استفاده از لنز چشمی (کانتکت لنزها) یکی از علل شایع خشکی چشم است. لنزهای تماسی مثل یک اسفنج، لایه آبکی اشک را جذب می‏کنند و باعث بروز این عارضه می شوند. به علاوه استفاده از لنز تماسی باعث کم شدن حس قرنیه و کاهش پلک زدن می‏شود و همین مورد، تولید و پخش شدن اشک را با مشکل مواجه می‏کند.

باید توجه داشت که مشکلات ناشی از خشکی چشم ممکن است بسیار خفیف یا بسیار شدید باشد. در موارد خیلی خفیف، عمل به توصیه های کلی پزشک باعث بهبود علائم می شود اما در موارد شدیدتر ممکن است به اقدامات مختلف درمانی نیاز باشد.

• در طول روز مایعات کافی بنوشید. این امر به مرطوب نگه داشتن بافت های بدن و از جمله سطح چشم کمک می کند.
• در مواقعی که کار چشمی طولانی مدت انجام می دهید سعی کنید به صورت ارادی پلک بزنید؛ مدت طولانی به صفحه مانیتور، تلویزیون یا کتاب خیره نشوید؛ هر ۵ تا ۱۰ دقیقه یک بار برای چند ثانیه پلک‏ها را ببندید.
• از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا دود سیگار پرهیز کنید.
• در محیط های خشک و در هوای طوفانی حتی الامکان از عینک مناسب (آفتابی یا طبی) استفاده کنید.
• در فصول سرد سال که وسایل گرمازا مورد استفاده قرار می گیرند، از دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن فضای اتاق استفاده کنید.
• چشم‏ها را نمالید؛ مالیدن چشم‏ها باعث تحریک بیشتر و بدتر شدن علائم می شود.
• از سشوار کمتر استفاده کنید.
• و توجه کنید علائم خشکی چشم چه ساعت هایی بهتر و چه وقت هایی بدتر می‏شود.

درمان های دارویی خشکی چشم

• قطره‌های اشک مصنوعی: قطره های اشک مصنوعی شایع ترین داروهایی هستند که برای درمان خشکی چشم به کار می روند و معمولاً علائم خشکی چشم را برطرف می کنند. در موارد خفیف و متوسط خشکی چشم به طور معمول روزی ۳ تا ۴ بار استفاده از قطره اشک مصنوعی برای رفع علائم کافی است.

لازم به ذکر است اشک مصنوعی در کارخانه های مختلف دارویی تولید می‏شود و ممکن است محصولات کارخانه ای خاص با چشم شما سازگاری بیشتری داشته باشد، بنابراین بهتر است ضمن مشورت با پزشک خود، محصولات مختلف را شناسایی و فرآورده ای را که با چشم شما سازگاری بیشتری دارد انتخاب کنید.

نکته: در ساخت برخی قطره های اشک مصنوعی از مواد محافظ استفاده می‏شود و تماس این مواد با چشم بعضی افراد، باعث تحریک و بدتر شدن علائم خشکی چشم خواهد شد. بنابراین اگر از اشک مصنوعی بیشتر از ۴ بار در روز استفاده می کنید، بهتر است از قطره ای فاقد مواد نگهدارنده مصرف کنید.

• پمادهای چشمی: به افرادی که علائم خشکی چشم را در موقع خواب هم احساس می کنند توصیه می شود قبل از خواب از پمادهای ساده چشمی (که چشم پزشک تجویز کرده) استفاده کنند. این پمادها باعث چرب و مرطوب شدن سطح چشم شده و استفاده از آن‏ها در طول روز توصیه نمی‏شود چون علاوه بر آن که باعث تاری دید خواهد شد، اثر قطره ای اشک مصنوعی را نیز کم می کند.
• آنتی بیوتیک خوراکی: در مواردی که التهاب لبه پلک ها و غدد چربی در ایجاد خشکی چشم نقش داشته باشد، استفاده از آنتی بیوتیک های خوراکی (تحت نظر چشم پزشک) می تواند به بهبود علائم کمک کند.
• استفاده از شامپو بچه: در مواردی که التهاب پلک ها باعث ایجاد خشکی چشم شده باشد، شستشوی لبه پلک‏ ها با شامپو بچه رقیق شده، چربی اضافه را حل کرده و به بهبود علائم کمک خواهد کرد.

درمان های جراحی خشکی چشم

در موارد نسبتاً شدید خشکی چشم ممکن است با اقدامات فوق نتیجه لازم گرفته نشود، در این موارد استفاده از روش های جراحی برای بهبود خشکی چشم ضروری است.

• بستن سوراخ‏ های خروج اشک: در این روش سوراخ های خارج کننده اشک از چشم به صورت موقت یا دائمی بسته می شوند. همان طور که بستن راه آب سینک ظرفشویی باعث جمع شدن آب در سینک می‏شود، بستن سوراخ‏ های خروجی اشک نیز باعث باقی ماندن اشک در چشم و مرطوب ماندن سطح چشم خواهد شد.
• بستن پلک  ها: در مواردی که فلج پلک ها یا اشکالات ساختمان پلک ها باعث باز ماندن چشم و تبخیر اشک شود، با بستن موقتی بخشی از پلک ها می توان سطح تبخیر اشک را کمتر و به درمان خشکی چشم کمک کرد.
• پیوند قرنیه: اگر خشکی چشم شدید، باعث ایجاد کدورت یا زخم قرنیه شده باشد ممکن است برای کمک به بهبود دید، نیاز به جراحی پیوند قرنیه باشد. البته نتیجه پیوند قرنیه در این موارد معمولاً چندان خوب نیست.چ

آسیب های شیمیایی چشم (Chemical eye injury )

آسیب های شیمیایی چشم زیاد اتفاق می افتند و می توانند از یک تحریک خفیف تا از دست رفتن بینایی و یا حتی گاهی از دست رفتن چشم را سبب شوند. از جمله موادی که در صورت ورود به چشم می توانند آسیب شیمیایی ایجاد کنند مواد ضد عفونی کننده، حلال ها، مواد آرایشی، محلول های لوله باز کن،  گاز پاک کن،  آمونیاک و محلول های سفید کننده هستند که در خانه و محل کار یافت می شوند. آسیب شیمیایی چشم یک وضعیت اورژانس است. آسیب می تواند ظرف ۱ تا ۵ دقیقه رخ دهد. البته بیشتر آسیب های شیمیایی چشم تنها سبب یک تخریب سطحی شده و با از دست دادن دید همراه نیستند. مواد شیمیایی سوزاننده (قلیایی) نظیر آمونیاک، لوله بازکن ها، پودر ماشین ظرف شویی و گاز پاک کن ها بیشترین آسیب را ایجاد می کنند.

علائم آسیب شمیایی عبارتند از:

• احساس سوزش در چشم
• اشک ریزش شدید
• درد
• قرمزی چشم و سطح پلک

مدت علائم و آسیب به چشم به نوع  و مقدار ماده شیمیائی که به چشم وارد شده بستگی دارد.

درمان آسیب های شیمیایی چشم

• مهمترین درمان شستشوی چشم با آب فراوان در اسرع وقت است. قبل از مراجعه به پزشک و بلافاصله پس از ورود مواد شیمیایی، چشم را زیر شیر آب بگیرید و با آب فراوان بشویید. بهتر است از آب سرد استفاده کنید و این کار را حداقل ۱۰ دقیقه بصورت مستمر ادامه دهید هر چند توصیه می شود شستشو را تا زمان مراجعه به چشم پزشک ادامه دهید. برای شستشو باید با دو انگشت یک دست پلک ها را باز نگهدارید و صورت خود را بصورت کج زیر شیر آب بگیرید بطوری که چشم مبتلا پایین و چشم سالم بالا قرار گیرد و آب از روی قسمت بالایی بینی به روی چشم مبتلا بریزد. این وضعیت باعث می شود چشم سالم آلوده نشود. در صورتیکه هر دو چشم دچار آسیب شده باشند می توان چشم ها را یکی در میان شستشو داد و یا صورت را بگونه ای زیر آب گرفت که هر دو چشم شستشو شوند.
• در صورتی که امکان گرفتن صورت زیر شیر آب وجود نداشته باشد می تواند از یک نفر دیگر کمک گرفت تا آب را روی چشم بریزد و بیمار پلک خود را باز نگهدارد. در صورتی که به آب دسترسی نباشد می تواند از شیر هم استفاده کرد.
• در صورتی که از  لنز چشمی استفاده می کنید سعی نکنید قبل از شسشوی چشم لنز خود را در آورید. اگر بعد از چندین دقیقه شستشو لنز هنوز در چشم باقی مانده باشد می توانید لنز را از چشم خارج کنید.
• حتی بعد از شستشو هم از مالیدن چشم خودداری کنید.
• پس از مراجعه به چشم پزشک، وی شستشو را با محلول نرمال سالین ادامه خواهد داد. معمولاً قبل از آن با استفاده از قطره بی حس کننده چشم بی حس می شود. چشم پزشک ممکن است پلک ها را با وسیله مخصوصی باز نگهدارد. بعد از شستشوی کامل pH (اسیدیته) چشم اندازه گیری می شود. شستشو تا زمانی که PH به حد طبیعی و یا نزدیک آن برسد ادامه خواهد یافت. در بعضی موارد بویژه بعد از سوختگی های شدید با مواد قلیایی، ممکن است لازم باشد شستشو تا ۲۴ ساعت نیز ادامه یابد.
• پس از تکمیل شستشو، چشم پزشک چشم را معاینه کرده و در صورت وجود، اجسام خارجی را از آن خارج می کند. همچنین فشار چشم اندازه گیری می شود. پماد آنتی بیوتیک نیز برای پیشگیری از عفونت تجویز شده و چشم پانسمان و بسته می شود. موارد شدید آسیب شیمیایی به چشم ممکن است جهت کنترل مرتب فشار چشم و سیر ترمیم قرنیه در بیمارستان بستری شوند.

کنژنکتیویت یا التهاب ملتحمه (Conjunctivitis)

ملتحمه (Conjunctiva) غشاء نازک و شفافی است که روی سفیدی چشم (صلبیه) و سطح داخلی پلک ها را پوشانده است. کنژنکتیویت التهاب این غشاء است که به دلایل عفونی و یا غیر عفونی رخ می دهد.

از میان انواع غیر عفونی، شایع ترین نوع کنژنکتیویت نوع حساسیتی یا آلرژیک است. این مشکل در افرادی که حساسیت فصلی دارند نیز دیده می شود و ممکن است بر اثر حساسیت به موادی از قبیل مواد آرایشی، عطر و یا داروها نیز رخ دهد. این نوع از کنژنکتیویت مسری نیست.

نوع عفونی کنژنکتیویت بر دو نوع است. نوع ویروسی که عامل بیماری ویروس بوده و معمولا با یک سرما سرماخوردگی و گلو درد همراه است. نوع دوم یا کنژنکتیویت ناشی از باکتری (باکتریال) معمولا بر اثر آلودگی با باکتری هایی نظیر استافیلوکک و استرپتوکک ایجاد می شود و شدت آن به نوع و گونه باکتری بستگی دارد.

درمان کنژنکتیویت

• کنژنکتیویت آلرژیک: کمپرس سرد و استفاده از اشک مصنوعی در موارد خفیف کمک کننده است. در موارد شدیدتر از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی هیستامین ممکن است استفاده شود. در بعضی از بیمارانی که دائما کنژنکتیویت آلرژیک دارند ممکن است از قطره های استروئیدی نیز استفاده شود.
• کنژنکتیویت ویروسی: نوع ویروسی بیماری مانند سرماخوردگی درمان خاصی ندارد و معمولا برای آن داروی خاصی تجویز نمی شود ولی علائم بیماری را می توان با استفاده از کمپرس سرد و اشک مصنوعی تخفیف داد. در موارد خیلی شدید نیز می توان از قطره های استروئیدی برای کاهش التهاب استفاده کرد. کنژنکتیویت ویروسی معمولا ظرف سه هفته بهبود می یابد.
• کنژنکتیویت باکتریال: معمولا با استفاده از قطره ها یا پماد های آنتی بیوتیک درمان می شود.

 

---