یووئیت

علل متعددی برای یوئیت مطرح می‏شود که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• علل ویروسی: مانند زونا و ویروس تب خال
• علل قارچی: مانند هیستوپلاسموز
• علل انگلی: مانند توکسوپلاسموز
• بیماری هایی که سایر بخش‏های بدن را درگیر می کنند، مانند بیماری های کلاژن _ واسکولار (بیماری های روماتیسمی)
• سابقه ضربه به چشم

ممکن است یووئیت با بروز عوارض زیر همراه باشد:

• آب سیاه (گلوکوم)
• آب مروارید (کاتاراکت)
• ایجاد چسبندگی های داخل چشمی
• ورم شبکیه و آسیب به سلول های بینایی

در صورت بروز هر یک از این عوارض، مراجعه به چشم پزشک ضرورت دارد و پس از معاینه ممکن است درمان دارویی، جراحی، تزریق داخل چشمی و یا لیزر درمانی تجویز شود.

این بیماری بسته به نوع درگیری در قسمت اتاق قدامی یا اتاق خلفی، علائم متفاوتی دارد. اگر در قسمت اتاق قدامی باشد با نشانه هایی مانند قرمزی چشم، ترس از نور، تاری دید و گاهی اوقات اشک ریزش همراه است. در اتاق خلفی، قرمزی چشم و درد کمتر است اما کاهش دید، مشخص تر احساس می‌شود.
ذکر این نکته هم لازم است که این بیماری دو علت عفونی و غیرعفونی دارد. همچنین ممکن است به سبب وجود بیماری های داخلی ایجاد شده باشد یا منحصر به یک مشکل چشمی باشد. به همین علت، بیمار قبل از شروع درمان باید از نظر بیماری های ثانوی مانند روماتیسم و عفونت های داخلی مورد معاینه قرار گیرد. البته صرفاً با مشاهده علائم نیز نمی توان بیماری را به درستی تشخیص داد. برای تشخیص دقیق به آزمایش های پاراکلینیکی، تصویربرداری های دقیق و آزمایش خون نیازمند هستیم؛ اما به یاد داشته باشید کار تشخیص نهایی برعهده چشم پزشک است.
باز هم بر این نکته تاکید میشود که در صورت بروز یوئیت ممکن است قرمزی ناگهانی چشم، همراه یا بدون درد مشاهده و منجر به تاری دید شود؛ به همین دلیل اگر مبتلا به درد یا قرمزی چشم شدید، لازم است برای معاینه به چشم پزشک مراجعه کنید.یووئیت بیماری خطرناکی است که احتمال دارد به آسیب دائمی چشم منجر شود. بنابراین درمان در اولین فرصت، مهم ترین توصیه است.
درمان بیماری معمولاً ترتیبی پلکانی دارد و از ساده ترین درمان ها با قطره های چشمی آغاز شده و می تواند به مراحل بعدی نظیر مصرف قرص های استروئیدی و داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی بدن برسد. در بعضی موارد هم لازم است از تزریقات دور چشمی یا داخل چشمی استفاده شود و گاهی برای کنترل و توقف بیماری، عمل جراحی ضرورت دارد. لازم به ذکر است که یووئیت یک بیماری نیست بلکه طیف وسیعی از بیماری ها را شامل می شود. به عبارت دیگر این بیماری مثل تب است که زمینه های مختلفی دارد. خیلی وقت‏ها هم خود چشم به عنوان بافتی آنتی ژنی عمل می کند و سیستم دفاعی بر ضد این بافت واکنش نشان می دهد؛ در این حالت نیز علائم یووئیت ظاهر می شود. لازم به ذکر است اگر یووئیت با عفونتی در سایر بخش های بدن همراه باشد، لازم است همراه با کورتیکواستروئیدها از آنتی بیوتیک مناسب (طبق نظر چشم پزشک) هم استفاده شود.

رتینیت پیگمانتوزا (Retinitis Pigmentosa)

رتینیت پیگمانتر یا RP به دسته ای از بیماری های غیر شایع  چشمی گفته می شود که در آنها سلول های استوانه ای Rod Photoreceptor شبکیه با یا بدون سلولهای مخروطی Cone Photoreceptor درگیر می شوند. اگر چه این بیماری با مرور زمان پیشرفت می کند اما سیر پیشرفت این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. شیوع آن در آمریکا ۱/۵۰۰۰ نفر است.  این بیماری شایع ترین علت شب کوری است.

رتینیت پیگمانتز یک بیماری ارثی است که به صورت های مختلف
(Autosomal Recessive, Autosomal Dominant, X-Linked) به ارث می رسد. نوعی از آن که به صورت منفرد و بدون سابقه فامیلی مشاهده شده است نیز دیده می شود.

در بعضی از مواقع علائم این بیماری خود را از سنین کودکی نشان می دهند ولی در اغلب اوقات تا شروع دوران بزرگسالی این بیماری علائم چندانی ندارند. علائم این بیماری عبارتند از:

• کاهش دید در شب و یا نور کم (شب کوری) Nyctalopia
• کاهش دید محیطی که باعث دید تونلی یا Tunnel Vision می شود.
• در بعضی از انواع RP و در موارد پیشرفته کاهش دید مرکزی نیز دیده می شود.

علامتی که ممکن است در هنگام معاینه ته چشم توسط چشم پزشک دیده شود، مشاهده خطوط سیاه در شبکیه  است.

در شرایط کنونی درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد اما مراقبت های زیر می تواند به بیمار کمک کند.

• استفاده از عینک های آفتابی که باعث محافظت شبکیه در مقابل اشعه ماورای بنفش می شود.
• به نظر می رسد که استفاده از بعضی از آنتی اکسیدان ها مانند ویتامین A روند پیشرفت بیماری را کند می کند. مطالعات اخیر نشان می دهند که استفاده از دوز مناسب مکمل های ویتامین A می تواند تا ۱۰ سال نابینایی را به تاخیر بیاندازد.
• مراجعه به یک متخصص کم بینایی و معاینه های منظم چشم پزشکی که باعث تشخیص زودرس کاتاراکت و تورم شبکیه می شود که هر دو این عوارض قابل درمان هستند.
• میکروچیپ های متعددی در مراحل اولیه طراحی هستند که در آینده ممکن است در داخل شبکیه قابل کارگذاری باشند و برای درمان کوری ناشی از این بیماری استفاده شوند.
• پیوند سلولهای بنیادی در مراحل اولیه تحقیقاتی قرار دارد و ممکن است در آینده نقش موثری در درمان این بیماری داشته باشد.

خونریزی داخل زجاجیه

این مشکل می تواند علل متفاوتی داشته باشد اما شایع ترین علل آن عبارتند از:

1. رتینوپاتی دیابتی همراه با رگ زایی (Proliferative Diabetic Retinopathy): شایع ترین علت خونریزی خود به خودی داخل زجاجیه است. زیرا در دیابت عروق جدیدی در چشم رشد می کنند که این عروق شکننده بوده و مستعد خونریزی می باشند.
2. جدا شدگی پرده شبکیه و سوراخ شبکیه Retinal Tear ممکن است که باعث پارگی یکی از عروق شبکیه شده و در نتیجه ایجاد خونریزی داخل زجاجیه کند.
3. جداشدگی خلفی پرده زجاجیه (جدا شدن زجاجیه از رتین) که در میان سالی و بعد از آن شایع است می تواند باعث پارگی یکی از عروق شبکیه شده و در نتیجه ایجاد خونریزی داخل ویتره کند.
4. انسداد ورید مرکزی رتین یا شاخه های آن می تواند باعث خونریزی داخل ویتره شده و به خصوص در بیماران مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا شایع است.
5.  ضربه های چشمی مانند Shaken Baby Syndrome

لازم است که معاینه هر دو چشم صورت گیرد، زیرا معاینه چشمی که درگیر نیست می تواند پزشک را در مورد کشف علت کمک کند.

1. اندازه گیری حدت بینایی Visual Acuity
2. آزمایش پاسخ مردمک به نور
3. معاینه با slit-lamp
4. معاینه ته چشم به صورت مستقیم و غیر مستقیم

درمان خونریزی داخل زجاجیه

1. معاینه توسط یک متخصص شبکیه ضروری است.
2. درمان خونریزی داخل زجاجیه بستگی به علت تشکیل دهنده آن دارد. در جداشدگی شبکیه یا سوراخ آن لیزر کرایوتراپی یا جراحی نیاز است. با وجود بیماری های زمینه ای لازم است که درمان های نگهدارنده برای بیمار ان انجام شود مانند خوابیدن به حالت نیمه نشسته برای بیمار تا جذب خونریزی.
3. به جز مواقعی که خونریزی در نتیجه ضربه یا جداشدگی شبکیه است، پیگیری دقیق و منظم برای ۱ تا ۲ هفته می تواند باعث جذب مقداری از خونریزی شود ولی برگشت دید ممکن است چند ماه طول بکشد. مداخله جراحی به روش ویترکتومی Pars Plana در صورت سالم بودن ماکولا می تواند باعث بهبود دید شود.
4. پانسمان دو طرفه چشم ها که باعث محدودیت حرکت آنها می شود و توصیه به بیمار برای وضیعت نشسته می تواند باعث تسریع بهبود شود.
5. روش های جدیدی مانند مایع کردن لخته یا همولیز کردن (با امواج اولترا سوند یا ایمونو گلوبولین آنتی Rh) یا فاگوسیتوز با استفاده از اینتر لوکین ۱ داخل ویتره وجود دارد که عمدتاًدر مراحل تحقیقاتی هستند و اثر بخشی آنها هنوز ثابت نشده است.

رتینوپاتی نوزادان

رتینوپاتی (مشکلات شبکیه) در نوزادان نارس (Retinopathy of Prematurity – ROP) که به آن Retrolental Fibroplasia نیز گفته می شود می تواند سبب کوری هم شود. پزشکان بطور دقیق علت بروز ROP را نمی شناسند ولی می دانند عروق خونی در چشم به طور طبیعی طی چند هفته آخر قبل از تولد ایجاد می شوند. نوزادان نارس قبل از اینکه عروق خونی چشم شان فرصت توسعه کامل را داشته باشند، رحم مادر را ترک می کنند. این نوازدان پس از آن در معرض عناصری مثل داروها، سطح بالای اکسیژن، تغییرات نور و دما قرار می گیرند. این عوامل ممکن است با توسعه طبیعی عروق خونی در چشم تداخل داشته باشند و باعث ROP شوند.

این بیماری در گذشته به دلیل استفاده از مقادیر زیاد اکسیژن در دستگاه های نگهداری نوزادان نارس رخ می داد ولی امروزه با پیشرفت در روش های نگهداری از نوزادان نارس، بروز این بیماری کمتر شده است. در حال حاضر عواملی که نوزاد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به رتینوپاتی قرار می دهند کم بودن وزن هنگام تولد (کمتر از ۱.۵ کیلوگرم) و زایمان زودرس (هفته ۲۶ تا ۲۸) هستند.

همانطور که ذکر شد، در کودکان نارس، رشد و تکامل عروق خونی شبکیه دچار اشکال بوده و عروق خونی غیر طبیعی شروع به رشد می کنند. مشکل عروق غیر طبیعی (که به آن نئوواسکولاریزاسیون می گویند) این است که اکسیژن کافی به شبکیه نمی رسانند و پیشرفت این بیماری می تواند سبب ایجاد زخم در شبکیه و عوارضی نظیر جدا شدگی شبکیه، خونریزی زجاجیه، انحراف و تنبلی چشم شود. لازم به ذکر است برخی از نوزادان مبتلا به رتینوپاتی با ریسک ابتلا به نزدیک بینی هم مواجه می شوند.

با توجه به اینکه نوزاد نمی تواند علائم خود را بیان کند، والدین، متخصص کودکان و نوزادان و چشم پزشک باید متوجه عوامل خطری که احتمال ابتلا به این بیماری را زیاد می کند، باشند. این عوامل عبارتند از:

• زایمان زودرس (هفته ۲۶ تا ۲۸)
• کم بودن وزن هنگام تولد (۱.۵ کیلوگرم یا کمتر)
• نیاز به اکسیژن در هفته اول پس از تولد
• وجود مشکل در سلامتی نوزاد بلافاصله پس از تولد

کودکانی که در نوزادی به این بیماری مبتلا شده اند باید از نظر علائم زیر مورد توجه قرار گیرند:

• نگه داشتن اجسام نزدیک چشم
• مشکل در دیدن فاصله دور
• بستن و تنگ کردن یک چشم
• بی میلی نسبت به استفاده از یک چشم
• ضعف دید (که قبلاً توسط پزشک تشخیص داده نشده)
• افت ناگهانی دید
• انحراف چشم

بطور معمول چشم پزشک می تواند هنگام معاینه چشم های نوزاد در بخش مراقبت های ویژه نوزادان  بیمارستان (NICU) یا در بخش نوزادان، بیماری ROP را تشخیص دهد.

البته گاهی علائم رتینوپاتی تا چند هفته بعد از تولد ظاهر نمی شود. بنابراین نوزادانی که ریسک ROP دارند باید در هفته ۴ تا ۶ پس از تولد، معاینه چشم پزشکی شوند. چشم پزشک ابتدا با استفاده از قطره، مردمک را باز کرده و شبکیه را بررسی می کند. صرف نظر از اینکه کودک به درمان نیاز داشته باشد یا خیر باید در فواصلی که چشم پزشک تعیین می کند دوباره تحت معاینه قرار گیرد تا اینکه رشد عروق خونی غیر طبیعی به خودی خود از بین برود یا درمان مناسب توسط چشم پزشک اعمال شود.

بعضی از کودکانی که بیماری شان خفیف است بدون درمان بهبود می یابند؛ در موارد پیشرفته اما درمان لازم است.

در این مراحل به منظور جلوگیری از انتشار عروق غیر طبیعی ممکن است چشم پزشک مناطقی از شبکیه را با روشی بنام کرایوتراپی، منجمد کند. گاهی هم پزشک برای درمان از لیزر استفاده خواهد کرد و خوشبختانه در اغلب موارد این روش ها در حفظ دید مرکزی بیمار موفقیت آمیز هستند.

جداشدگی (پارگی) پرده شبکیه

شبکیه یک بافت عصبی حساس به نور است که به صورت یک لایه نازک در داخل بخش خلفی کره چشم قرار گرفته است و نور را به پیام های عصبی تبدیل کرده به مغز می فرستد. بنابراین شبکیه یک نقش کلیدی در فرایند بینایی دارد.

پرده شبکیه بیشتر اکسیژن و مواد مصرفی خود را از یک لایه عروقی به نام مشیمیه (کوروئید) دریافت می کند که دور تا دور شبکیه را احاطه کرده است. هر گاه ارتباط شبکیه با مشیمیه زیرین قطع شود به دلیل کمبود اکسیژن و مواد غذایی ابتدا شبکیه کارکرد خود را از دست می دهد و فرد دچار مشکل بینایی می شود، به علاوه اگر این وضعیت طول بکشد بافت های شبکیه به تدریج می میرند یا اصطلاحاً دچار نکروز می شوند که یک وضعیت غیر قابل برگشت است. به همین دلیل جدا شدگی پرده شبکیه یک اورژانس چشم پزشکی تلقی می گردد.

سوراخ شبکیه معمولاً در اثر کشش ناگهانی بخشی از شبکیه ایجاد می شود. کره چشم به طور طبیعی توسط ماده ژله مانندی به نام زجاجیه پر شده است. در سنین کودکی و جوانی زجاجیه قوام نسبتاً زیادی مثل سفیده تخم مرغ دارد و در نتیجه تحرک زیادی ندارد و با فشاری که در داخل به شبکیه وارد می کند آن را سر جای خود، چسبیده به دیوار خارجی چشم نگه می دارد، به علاوه در سنین جوانی زجاجیه در برخی از مناطق اتصالات محکمی به شبکیه دارد. اما به تدریج با افزایش سن زجاجیه قوام خود را از دست می دهد و حالت شل و آبکی پیدا می کند، در نتیجه هم میزان حرکت آن زیاد می شود و هم اتصال آن به شبکه سست می شود. در این حالت معمولاً بخش های عقبی زجاجیه از شبکیه جدا می شود، این حالت را جدا شدگی زجاجیه خلفی  (posterior vitrous detachment) می گویند که حالت بسیار شایعی است و در نهایت در اکثر افراد مسن اتفاق می افتد. جدا شدگی زجاجیه خلفی به خودی خود بی خطر است و فقط باعث ایجاد مگس پران (وجود یک سایه متحرک در میدان بینایی) می شود، اما گاهی اوقات در زمان جدا شدن زجاجیه از شبکیه، بخشی از شبکیه نیز کشیده می شود و یک پارگی یا سوراخ در شبکیه ایجاد می شود. از آنجا که سوراخ پرده شبکیه زمینه ساز اصلی جدا شدگی پرده شبکیه است لازم است کلیه افرادی که جدیداً مگس پران پیدا کرده اند تحت معاینه دقیق چشم پزشکی قرار گیرند تا در صورت وجود سوراخ در پرده شبکیه اقدام درمانی لازم برای آنها انجام گیرد.

جدا شدگی پرده شبکیه در واقع به معنای جدا شدن لایه های عصبی حساس شبکیه از لایه رنگدانه دار شبکیه است (که مسئول تغذیه و متابولیسم شبکیه می باشد). از آن جا که این عارضه در صورت عدم درمان مناسب باعث کاهش شدید بینایی می شود تشخیص و درمان سریع آن اهمیت فراوانی دارد.

جدا شدگی پرده شبکیه به سه شکل اتفاق می افتد:

• نوع اول که شایع ترین شکل جدا شدگی شبکیه است در اثر ایجاد سوراخ در شبکیه پدید می آید، به این صورت که پس از ایجاد سوراخ در شبکیه، زجاجیه که حالت آبکی پیدا کرده از راه سوراخ به پشت شبکیه نفوذ می کند و آن را از لایه های خارجی تر جدا می کند. تموج مایع همراه با حرکات سر و تأثیر نیروی جاذبه باعث گسترش جدا شدگی شبکیه می شود، به همین دلیل این نوع جدا شدگی پرده شبکیه می تواند به سرعت پیشرفت کند و باعث جدا شدن کامل شبکیه گردد.
• نوع دوم که جدا شدگی کششی (tractional detachment) نام دارد وقتی اتفاق می افتد که رشته های زجاجیه یا بافت های غیر طبیعی از سمت داخل شبکیه را تحت کشش قرار دهند و آن را از روی بافت های زیرین بلند کنند. این حالت بیشتر در افراد دیابتی اتفاق می افتد.
• نوع سوم جدا شدگی شبکیه که چندان شایع نیست در اثر تراوش یا ترشح غیر طبیعی مایع در حد فاصل شبکیه و بافت های زیرین اتفاق می افتد. این حالت معمولاً ناشی از التهاب، خونریزی یا توده های غیر طبیعی داخل چشم است و به ندرت به صورت خود به خودی اتفاق می افتد.

علائم جدا شدگی پرده شبکیه

• دیدن جرقه های نور در میدان بینایی (به ویژه اگر بخشی از شبکیه تحت کشش باشد احتمال بروز این علامت بیشتر است)
• دیدن اجسام شناور در جلوی چشم که ممکن است به صورت مگس پران، لکه های تاریک یا تار عنکبوت دیده شود.
• تغییر شکل و کج و معوج شدن اشیا مثل وقتی که فرد از پشت یک شیشه موج دار به چیزی نگاه می کند.
• احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
• کاهش دید ناگهانی

باید توجه داشت که جدا شدگی پرده شبکیه باعث درد یا قرمزی چشم نمی شود و در مراحل ابتدایی هیچ تغییری در ظاهر چشم ایجاد نمی کند. بنابراین در صورت بروز هر یک از مشکلات فوق در اسرع وقت به چشم پزشک مراجعه کنید.

تنها درمان مؤثر برای جدا شدگی شبکیه، جراحی است. جدا شدگی شبکیه به هیچ وجه خود به خود و یا با مصرف دارو بهبود نمی یابد و باید جراحی هرچه سریع تر انجام شود. نوع جراحی مناسب بر اساس محل، اندازه، نوع و شدت جدا شدگی شبکیه تعیین می شود. دو اصل اساسی در درمان جدا شدگی شبکیه عبارتند از:

1. بستن سوراخ ها
2. نزدیک کردن شبکیه به لایه های زیرین و دیواره خارجی چشم، بطوری که شبکیه بتواند سر جای خود بچسبد.

بر این اساس روش های درمانی مختلفی برای جداشدگی پرده شبکیه وجود دارد:

چسباندن شبکیه با استفاده از لیزر یا انجماد: (Laser Retinopexy)

این روش، روش مؤثری برای بستن سوراخ های شبکیه است اما به تنهایی نمی تواند جدا شدگی شبکیه را درمان کند. در مواردی که شبکیه سوراخ شده اما هنوز جدا شدگی شبکیه اتفاق نیافتاده است این روش می تواند با بستن سوراخ از جدا شدگی شبکیه جلوگیری کند. در این روش که با بی حسی موضعی قابل انجام می باشد یا با استفاده از لیزر (از سمت داخل چشم) و یا با استفاده از قلم کرایوتراپی (از سمت خارج چشم) سوختگی هایی در دور تا دور لبه سوراخ ایجاد می گردد. این سوختگی ها باعث چسبندگی بافت ها شده، اتصالات محکمی بین شبکیه و دیواره چشم ایجاد می کند. در نتیجه دور تا دور سوراخ بسته می شود و راه ورود مایع به پشت شبکیه بسته می شود. (لیزر سوختگی حرارتی ایجاد می کند، قلم کرایوتراپی بافت را منجمد می کند و می سوزاند)

چسباندن شبکیه با استفاده از گاز (Pneumatic Retinopexy)

در این روش پس از ایجاد بی حسی موضعی، پزشک یک حباب کوچک گاز را به داخل چشم تزریق می کند. این حباب گاز در داخل چشم متسع می شود و از سمت داخل به شبکیه فشار می آورد و آن را در جای خود نگه می دارد، به علاوه با فشار آوردن بر روی لبه های سوراخ شبکیه باعث بسته شدن سوراخ شده ومانع از نشت مایع به پشت شبکیه می گردد. از آنجا که گاز در داخل چشم به سمت بالا حرکت می کند این روش فقط وقتی موثر است که جدا شدگی شبکیه در بخش بالایی کره چشم اتفاق افتاده باشد. برای آنکه حباب گاز در جای مناسب قرار گیرد معمولاً به بیمار توصیه می شود که تا مدتی سرش را صاف نگه دارد و حتی به حالت نشسته بخوابد. حباب گاز معمولاً ظرف ۱۰ روز تا دو هفته جذب می شود پس از این زمان معمولاً با استفاده از لیزر یا قلم کرایوتراپی دور تا دور سوراخ شبکیه سوزانده می شود تا سوراخ مجدداً باز نشود.

باکل اسکلر (Scleral buckle)

این روش، شایع ترین روش درمان جدا شدگی پرده شبکیه است. در این روش یک باکل ( یک اسفنج یا نوار سیلیکونی نرم) با بخیه به اسکلرا ( صلبیه یا همان سفیدی چشم) دوخته می شود و مثل یک کمربند تنگ دیواره خارجی را به سمت داخل فشار می دهد و آن را به شبکیه کنده شده نزدیک می کند تا شبکیه فرصت کند در جای خود بچسبد. در صورتی که مایع زیادی در پشت شبکیه جمع شده باشد در حین جراحی این مایع تخلیه می شود تا شبکیه سریع تر به دیواره خارجی چشم بچسبد. به علاوه در حین عمل لبه سوراخ های شبکیه نیز با استفاده از لیزر یا قلم کرایوتراپی بسته می شود.

باکل اسکلرا به صورت دائمی در جای خود باقی می ماند و نیازی به خارج کردن ندارد ( مگر آنکه مشکل خاصی ایجاد کند). باکل از بیرون دیده نمی شود و تغییر بارزی در ظاهر چشم ایجاد نمی کند امابه خاطر ایجاد فشار و تغییر شکل کره چشم می تواند باعث نزدیک بینی شود.

ویترکتومی (Vitrectomy)

در مورادی که روش های ساده تر نتوانند جدا شدگی پرده شبکیه را درمان کنند از جراحی پیچیده تری به نام ویترکتومی استفاده می شود. در مواردی که سوراخ های شبکیه متعدد یا بسیار بزرگ باشند یا بخش بزرگی از شبکیه جدا شده باشد، در مورادی که در داخل چشم خونریزی اتفاق افتاده باشد یا شبکیه تحت کشش باشد، معمولاً روش های جراحی ساده تر موثر نیست و باید از جراحی ویترکتومی استفاده شود. (واژه ویترکتومی به معنای خارج کردن مایع زجاجیه از چشم است). در این روش ابتدا زجاجیه با یک وسیله مخصوص از چشم خارج می شود. این وسیله مخصوص با یک تیغه گیوتین مانند بسیار ظریف رشته های زجاجیه را می برد و آن ها را از چشم خارج می کند، به این ترتیب کشش از روی شبکیه برداشته می شود ، به علاوه در صورت وجود خونریزی در داخل چشم، خون به همین ترتیب شسته می شود. سپس به جای زجاجیه سرم نمکی استریل به داخل چشم تزریق می شود. (جایگزین کردن زجاجیه با سرم نمکی اختلالی در بینایی فرد ایجاد نمی کند). در نهایت سوراخ های شبکیه با استفاده از لیزر بسته می شود.

گاهی برای آن که شبکیه بهتر در جای خود قرار بگیرد مایعات سنگین (مثل پرفلورون) به داخل چشم تزریق می شود تا شبکیه را در سر جای خود بخواباند، سپس این مایع با سرم نمکی عوض می شود. گاهی هم علاوه بر سرم نمکی یک حباب گاز قابل اتساع به داخل چشم تزریق می شود تا بخش های بالایی شبکیه را در جای خود نگه دارد.

گاهی همراه با جراحی ویترکتومی از باکل اسکلرا هم استفاده می شود تا فشار خارجی هم به چسباندن مجدد شبکیه کمک کند.

در موارد خاصی که روش های فوق مؤثر نیستند پس از انجام ویترکتومی ماده خاصی به نام روغن سیلیکون تزریق می شود تا کره چشم را از داخل پر کند و با فشار داخلی شبکیه را در جای خود نگـه دارد. وقتی روغن سیلیکون در داخل چشم است دید شدیداً مختـل می شود. پس از چند ماه که شبکیه در جای خود چسبید با یک جراحی مجدد روغن خارج و سرم نمکی به جای آن تزریق می گردد.

پس از جراحی، به خصوص باکل اسکلرا و ویترکتوم  تا چندین روز چشم دردناک و حساس است. معمولاً لازم است قطره های آنتی بیوتیک تا یکی دو هفته و قطره های ضد التهاب تا چند هفته پس از جراحی استفاده شود. گاهی قطره های دیگر (مثل داروهای پایین آورنده فشار چشم و یا قطره های گشاد کننده مردمک) نیز استفاده می شود. در صورتی که حباب گاز به داخل چشم تزریق شده باشد فرد باید تا یکی دو هفته سرش را صاف نگه دارد و حتی برای خوابیدن هم در وضعیت نیمه نشسته قرار گیرد و به هیچ وجه طاقباز نخوابد.

بطور کلی پس از جراحی شبکیه لازم است فرد مرتباً جهت کنترل وضعیت شبکیه و جلوگیری از عوارض احتمالی به چشم پزشک مراجعه کند.

نتیجه جراحی

نتیجه جراحی چسباندن شبکیه به دو عامل مهم بستگی دارد:

1. طول مدت زمانی که شبکیه از جای خود کنده شده بوده است.
2. وضعیت مرکز بینایی (ماکولا)

ماکولا یا مرکز بینایی بخش مرکزی شبکیه است که مسئول دید دقیق مستقیم است. در صورتی که قبل از عمل ماکولا از جای خود کنده نشده باشد نتیجه عمل نسبتاً خوب است بطوری که بیش از ۲/۳ بیماران پس از عمل دید کافی برای مطالعه خواهند داشت اما در صورتی که ماکولا از جای خود کنده شده باشد بیمار پس از عمل دید ضعیفی خواهد داشت.

بهترین نتیجه جراحی وقتی اتفاق می افتد که پرده شبکیه ظرف یکی دو هفته در جای خود چسبانده شود، در مواردی که جدا شدگی پرده شبکیه مدت زیادی طول بکشد پس از عمل بیمار دید رضایت بخشی نخواهد داشت.

بطور کلی در ۹۰ تا ۹۵% موارد با یک یا چند عمل جراحی شبکیه در جای خود می چسبد، اما باید توجه داشت که چسبیدن شبکیه در محل آناتومیک خود لزوماً باعث بهبود دید فرد نخواهد شد. همانطور که گفته شد وضعیت دید پس از عمل به وضعیت ماکولا و مدت زمانی که شبکیه از جای خود جدا شده بوده بستگی دارد. بطور کلی هرچه جداشدگی پرده شبکیه کوچک تر و از مرکز شبکیه دورتر باشد نتیجه جراحی بهتر و هر جه جدا شدگی بزرگتر و به مرکز شبکیه نزدیک تر باشد نتیجه بدتر خواهد بود.

بیماری کور رنگی (Color blindness)

کور رنگی یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب است که در مردان بیشتر دیده شده و تقریباً همیشه از مادر به پسر به ارث می رسد. (توضیح: زنان دو کروموزوم X و مردان یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند. در بیماری های وابسته به کروموزوم X مغلوب در زنان باید هر دو کروموزوم X معیوب باشند تا بیماری رخ دهد. اگر یک کروموزوم X معیوب باشد بیماری رخ نمی دهد ولی قابل انتقال به فرزندان است. در مردان معیوب بودن تنها کروموزوم X سبب بیماری می شود. بنابراین، فردی که مبتلا به کوررنگی است، مادرش یا مبتلا به کور رنگی است و یا ناقل بیماری.) در این اختلال کروموزومی سلول های مخروطی در شبکیه که مسئول درک رنگ هستند دچار اختلال هستند و به همین دلیل بیمار رنگ ها را درست تشخیص نمی دهد.

کور رنگی ممکن است بر اثر بیماری های شبکیه یا عصب بینایی نیز رخ دهد. در این موارد، فقط چشمی که مشکل دارد دچار کور رنگی می شود و بیماری در طول زمان تشدید می گردد بطوریکه ممکن است تبدیل به کوررنگی کامل شود که در آن بیمار دیدی خاکستری دارد. این بیماران معمولاً در تشخیص آبی و زرد مشکل دارند.

کور رنگی هیچ درمانی ندارد. تشخیص زودرس کوررنگی می تواند مانع بروز مشکلات آموزش در کودکان مدرسه رو شود. در این صورت بهتر است والدین کودک با مسئولین مدرسه و معلم او صحبت کنند.

بعضی از بیماران از لنزهای مخصوصی استفاده می کنند که هم به صورت لنز تماسی و هم به صورت لنز عینک وجود دارد.

در بسیاری موارد بیماران به جای تشخیص رنگ ممکن است ترتیب قرار گیری را به خاطر بسپارند. بعنوان مثال بیمار به خاطر می سپارد که چراغ قرمز همیشه بالای چراغ راهنمایی و چراغ سبز پایین قرار دارد.

مگس پران و جرقه چشم Floaters and Flashes)